Aan het puberen, 14-21

Een man besloot om voor een jaar door Nepal te reizen om meer over de wereld te leren begrijpen. Zijn reis was al bijna ten einde, toen hij in een groot bos kwam. Hij besloot er te blijven, om te kijken of hij er iets kon leren. Toen zag hij hoe een manke vos uit de bosjes kroop. Vervolgens kwam er een grote leeuw uit de bosjes aan de andere kant. 'Arme vos', dacht de man. Maar de leeuw had een stuk vlees in zijn bek, en gaf dit aan de manke vos, waarna beiden weer in de bosjes verdwenen.
De man besloot te blijven, en de volgende dag gebeurde hetzelfde. Zo ging dit een paar dagen voort. "Hier is een les voor mij", sprak de man, "het universum zal voor mij zorgen."
Dus zocht hij een mooie plek onder een boom, en hij begon te mediteren. Na een paar uur kreeg hij honger en dorst, maar hij zei tegen zichzelf. "Dit is enkel een test, geeft niet op, het universum zal voor mij zorgen." Hij werd steeds zwakker en zwakker, maar iedere dag zei hij tegen zichzelf. "Dit is alleen maar een test. Het universum zal voor mij zorgen." Totdat hij na een paar dagen zo verzwakt was, dat hij op de grond viel, en stierf. En vlak voordat hij zijn bewustzijn verloor, hoorde hij een stem:

"Jij idioot! Waarom, als je een nobele leeuw kunt zijn, kies je het voorbeeld van een manke vos?"

Tijdens onze derde en laatste week hebben we ons verdiept in de belevingswereld van tieners en pubers. Een turbulente leeftijd, waarin het intellect zich ontwikkelt, maar de puber ook vervuld is met vragen, twijfels, en een storm van heftige gevoelens. Ze hebben een behoefte aan ruimte, aan letterlijk een ruimte om andere jongeren te ontmoeten. Ze maken zich vrij, en het is enorm belangrijk om te weten of je ze vertrouwt, en of ze jou kunnen vertrouwen. Ze varen als boten op een woeste zee, en waar ze vooral behoefte aan hebben is een vuurtoren. Stabiele volwassen rolmodellen. Die hen uitdagen en recht in de ogen aankijken, in alle eerlijkheid.

We hebben improvisatiespellen gedaan met verhalen vertellen, die heel geschikt zijn voor deze leeftijd. En we hebben gewerkt met teaching tales en dilemma verhalen. Dit zijn korte verhalen, zoals bovenstaande, met een les of met een vraag. Maar het belangrijkste bij dit verhaal is het gesprek dat hierna volgt. Een gesprek waarin de puber zichzelf en zijn klasgenoten kan ontmoeten, zijn mening kan verwoorden en verkennen.

De behoefte aan rolmodellen drukt zich vaak uit in allerlei idolen en popsterren/sporthelden. De personages in verhalen kunnen echte helden bieden. En ook in de wereld zijn vele voorbeelden te vinden van mensen die gaan staan voor wat hen dierbaar is, en daarin slagen. Dit kan een ingang bieden om het idealisme van jongeren om te zetten in daadkracht en hoop.

Via spellen en verhalen hebben we verschillende puberthema's verkend. In tweetallen hebben we een storytelling workshop voorbereid, rondom een zo'n thema. Met een spel, een verhaal en een gesprek. Het is nog een flinke uitdaging om zo'n groep daadwerkelijk te faciliteren, maar er ontstonden interessante gesprekken.

Dinsdag zijn we de hele dag de natuur in gegaan, met een man van de forestschool. We hebben onze zintuigen gescherpt, ons verdiept in verschillende dieren, en met ijzer en vuursteen, tondel en sprokkelhout een vuur gemaakt. We hebben verhalen gedeeld, en een speurtocht rondom een verhaal uitgezet. En heel veel inspiratie gekregen om met een groep kinderen de natuur in de gaan.

Donderdagochtend hadden we het over de jongeren van deze tijd. Dat ze iets bijzonders dragen, een wijsheid, een openheid, waar de oudere generatie van kan leren. Een nieuwe verantwoordelijkheid en een besef dat de oude systemen niet langer werken, dan er iets nieuws moet worden gecreëerd. Ik herken het, maar iets in de manier van praten hierover, door die oudere generatie, irriteerde me. Een irritatie die ik al veel langer heb. Wat me zo goed doet aan YIP, is het zien van volwassenen die het echte werk doen. Volwassenen die de verantwoordelijkheid oppakken om aan te gaan wat moet worden aangegaan. Zij zijn niet de enige die dat doen. Maar te vaak zie ik volwassenen die het wegschuiven. Politici, maar ook dichter bij huis. En mijn generatie moet het straks dan maar oplossen.

Maar we hebben rolmodellen nodig, mentors. Weinig maakt me zo kwaad als het zien van volwassenen, voornamelijk op tv, die weigeren om volwassen te zijn. Volwassenen die zich gedragen als tieners, pubers, kinderen soms. Hoe moeten de kinderen van nu dan ooit opgroeien? Ik voel me enorm gezegd dat ik 3 weken heb mogen doorbrengen in een groep volwassenen. Het voelt enorm belangrijk voor me, nu ik zelf zo volop bezig ben te ontdekken wat dat inhoudt. Maar een klas met 30 kinderen heeft maar 1 juf. Als tiener zag ik alleen mijn ouders en mijn docenten. Ik heb niemand werk zien doen, behalve hen, voordat ik naar YIP ging. De maatschappij is zo in vakjes opgedeeld, leeftijdsgroepen worden zo uit elkaar gehouden. Hoe moet ik dan weten wat voor beroep ik wil doen? Wat zijn de rolmodellen waaraan we kunnen groeien?

Ik heb een behoorlijk vurig betoog gehouden, en het kwam aan. Ik zie nu hoeveel twijfels je houdt wanneer je ouder wordt. Maar als kind moet je kunnen geloven dat je ouder het beste weet. Als puber heb je een vuurtoren nodig in jouw storm. Alleen dan kun je uit alle worstelingen opklimmen, om zelf een vuurtoren te zijn. Dat laatste is niet gegarandeerd, het gaat niet vanzelf. Ik ken zoveel jongeren die zo serieus worstelen, voor wie het zo moeilijk is om met de wereld om te gaan. Op zich is dat een leerzame tijd, maar je moet er wel uit komen. Er moeten wel handen zijn om je aan op te trekken, en een wil van binnenuit om te klimmen.

Daarom denk ik dat dit soort werk zo belangrijk is. En de vraag vanuit het verhaal. Wie kies je te zijn? De nobele leeuw, of de manke vos? Wie kies ik zelf om te zijn? Durf ik het aan om te stralen in al mijn kracht?

De motivatie is er. Zeker toen we donderdagmiddag bespraken hoe je daadwerkelijk verhalenverteller kunt zijn. Hoe je werk kunt vinden, jezelf kunt promoten, en hoeveel je anderen kunt geven met dit werk. Dus heb ik gelijk maar een aantal plekken gecontact, waar ik mogelijk verhalen vertellen kan.

Donderdag hebben we nog twee optredens gehad. 's Middags voor de kinderen, en 's avonds voor volwassenen. Ik heb het verhaal van de rijke bramenplukker verteld, van Godfriend Bomans. Zeer de moeite waard om te lezen, een verhaal dat vraagtekens zet bij wat rijkdom is. En nog veel meer. (We hebben ook geleerd hoe belangrijk het is om een verhaal niet tot één les te reduceren, het open te laten voor eigen invulling.)\

Vrijdag hebben we de weken afgesloten. Door in 3 groepjes een 'youtubevideo' te maken met een promotietrailer voor werken met verhalen in de verschillende leeftijdsgroepen. Ik werkte aan die over de pubers. Met quotes als "wat is liefde?", "ik ben lelijk en niet goed genoeg", "Bernie Saunders should be presitent!", "mijn ouders begrijpen er niets van", en "had ik maar blauwe ogen", probeerden we een beeld te geven van de vele vragen in deze leeftijd. De kracht en de kwetsbaarheid. En een van de deelnemers zei dat hij zijn 14 jarige dochter nu veel beter begrijpt.

We bespraken ook het belang van de kans op een goed einde, voordat je het aangaat je met een probleem te verbinden. Hoe je, om effectief te zijn in je werk, je niet verstrikt moet raken in het gebied van je zorgen, wat veel groter is dan het gebied waar je invloed op hebt. Dus zet af en toe het journaal uit, en bedenk je dat je in het hier en nu kunt doen.

En toen was het dan echt voorbij, tijd om af te sluiten en te gaan. We zongen het lied dat ons afscheidslied was in YIP, maar dan met Afrikaanse tekst. Er is elke keer weer groei. En ik vond de tijd om nog even over het terrein te dwalen, foto's te maken, de lammetjes en kalfjes op de biodynamische boerderij te zien. Voordat ik terugliep naar mijn tijdelijk huis, om mijn tassen in te pakken.

Inmiddels zit ik weer op mijn oude bed in Nederland. Waar alles binnen no time weer vertrouwd is geraakt. Maar met een nieuw vonkje vuur, een steeds duidelijker wordend pad. Een droom, om werk te doen dat zo gaaf is, en dat volgens mij zo heel hard nodig is.

En ze leefde nog lang en gelukkig.